Việc tăng thuế nhập khẩu đối với các đối tác thương mại lớn của Mỹ trong bối cảnh hiện tại có thể gây tổn thương đến người tiêu dùng.

Mỹ đang có sự phụ thuộc ngày càng lớn vào mô hình kinh tế toàn cầu hiện tại, điều mà Trump khó có thể thay đổi. Chẳng hạn, Trump đã nhiều lần kêu gọi “đưa sản xuất về lại Mỹ” và “MAGA” (Make America Great Again) ngay từ nhiệm kỳ đầu tiên của ông. Tuy nhiên, từ góc độ dữ liệu, trong nhiệm kỳ đầu của Trump, tỷ trọng ngành sản xuất trong GDP của Mỹ tiếp tục giảm. Khi ông đắc cử vào năm 2016, ngành sản xuất chiếm 10.8% GDP của Mỹ, nhưng khi rời nhiệm sở vào năm 2020, con số này giảm xuống còn 10.1% (xem Hình 5). Ngược lại, trong 4 năm nhiệm kỳ vừa qua của Biden, do tác động của đại dịch đối với chuỗi cung ứng toàn cầu, nhu cầu sản xuất trong nước tăng lên, ngành sản xuất đã hồi phục nhẹ, chiếm 10.2% GDP. Tuy nhiên, nhìn vào chu kỳ dài hạn trong 70 năm qua, vẫn không có dấu hiệu đảo ngược xu hướng giảm tỷ trọng của ngành sản xuất (manufacturing) trong nền kinh tế Mỹ.

Ngoài ra, từ góc độ chi tiêu vốn (capex), xu hướng tương tự cũng được áp dụng. Nền kinh tế Mỹ hiện đang bị chi phối bởi ngành nghiên cứu và phát triển (R&D) công nghệ cao cùng với các ngành dịch vụ, khiến việc quay trở lại mô hình kinh tế lấy sản xuất làm trọng tâm như 50 năm trước gần như không thể. Xét về chi tiêu vốn của các công ty Mỹ, tỷ trọng đầu tư vào R&D cũng đang tăng lên (xem Hình 6). Do đó, các ngành sản xuất truyền thống, vốn đòi hỏi nhiều lao động và vốn, khó có khả năng trở lại vị trí chủ đạo chi phối nền kinh tế Mỹ.

Tuy nhiên, từ góc độ xã hội học, sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong quá khứ tại Mỹ đã dẫn đến việc giảm thu nhập và cơ hội việc làm cho một số lượng lớn lao động trong các ngành sản xuất truyền thống. Sự trỗi dậy của chủ nghĩa dân túy cánh hữu tại Mỹ, được đại diện bởi Trump trên chính trường, là hệ quả của sự bất mãn xã hội này. Đảng Dân chủ đã phản ứng bằng cách mở rộng chi tiêu tài khóa quy mô lớn, như đã đề cập trước đó, nhằm xoa dịu mâu thuẫn này thông qua các chương trình phúc lợi xã hội hoặc thậm chí trực tiếp trợ cấp tiền cho các nhóm thu nhập thấp. Tuy nhiên, xét từ kết quả bầu cử Mỹ năm nay, lựa chọn chính sách của Đảng Dân chủ rõ ràng là một thất bại chính trị. Đảng Dân chủ không chỉ để mất tất cả các bang dao động, mất đa số ghế ở cả Thượng viện và Hạ viện, mà lần đầu tiên còn thua Trump về số phiếu phổ thông trong cuộc bầu cử tổng thống.

Nhưng liệu điều này có đồng nghĩa với việc Trump thực sự có thể thay đổi con đường phát triển kinh tế hiện tại của Mỹ? Khả năng này rất thấp. Thứ nhất, con đường phát triển kinh tế hiện tại của Mỹ đang mang lại lợi ích lớn cho tầng lớp tư bản lớn và giới siêu giàu, đặc biệt là những người sở hữu khối tài sản lớn từ cổ phiếu và vốn cổ phần. Đồng thời, mô hình này cũng rất có lợi cho các công ty độc quyền tại Mỹ. Trong vài năm qua, việc Đảng Dân chủ mở rộng tài khóa quy mô lớn đã củng cố thêm lợi thế của các tập đoàn tư bản lớn và doanh nghiệp khổng lồ này. Các đề xuất chính sách của chính quyền Trump như nới lỏng quy định và giảm thuế doanh nghiệp sẽ chỉ làm gia tăng thêm lợi thế của các tập đoàn độc quyền và giới tư bản lớn, cho phép họ chiếm tỷ trọng lớn hơn trong lợi ích tăng trưởng kinh tế.

Tương tự, nếu chính quyền Trump tăng mạnh thuế nhập khẩu đối với các đối tác thương mại lớn, người tiêu dùng bình thường tại Mỹ cũng sẽ phải gánh chịu hậu quả, đặc biệt là các nhóm thu nhập thấp.

*Bài viết được lược dịch từ “Straits Financial Chief Economist Commentary - December 2024”